Żałoba niepowikłana – krótkie przypomnienie czym jest
Żałoba niepowikłana jest mechanizmem przystosowania do przykrej straty (więcej na ten temat znajdziesz we wpisie pt. Czym jest żałoba?). Zazwyczaj nie wymaga specjalistycznej pomocy, lecz wsparcia najbliższych. Pierwsze dwa etapy na ogół trwają do 6 miesięcy, natomiast cały proces kończy się po około roku, jednak nie należy trzymać się sztywno tych ram, ponieważ każdy z nas jest inny. Istotne jest to, że w czasie trwania kolejnych stadiów, nasilenie trudnych emocji i różnych symptomów może się zmieniać w zależności od wielu czynników, np. ważnych rocznic. Gdy proces przechodzenia przez etapy żałoby znacznie się przedłuża może to znaczyć, że żałoba przeszła w powikłaną, czyli metaforycznie mówiąc, rana nie goi się jak powinna. Grozi to poważniejszymi konsekwencjami, dlatego w takiej sytuacji warto udać się po pomoc do specjalisty.
Żałoba powikłana
Żałobę powikłaną napędzają dwa mechanizmy: nadmierne pogrążanie się oraz unikanie. To drugie może być, na przykład wtedy, gdy żona, dziesięć lat po śmierci męża w wypadku samochodowym, mówi swoim dzieciom, że ich ojciec żyje i na pewno do nich kiedyś wróci. Unikanie może również przejawiać się jak najszybszym powrotem do normalności, czyli życia jak przedtem. Stronienie od przeżywania emocji, może niestety prowadzić do nadużywania takich substancji jak alkohol czy środki uspokajające.
Strata związana ze śmiercią samobójczą jest wyjątkowo narażona na rozwinięcie żałoby powikłanej. Jest to szczególnie trudne, ponieważ bliscy odczuwają poczucie winy i szukają odpowiedzi na pytania takie jak: “Dlaczego?”, “Czy, gdybym postąpił inaczej, to by się nie zabił?”, “Co powinnam była zrobić, żeby temu zapobiec?”.
Okazuje się, że relacje jakie mieliśmy ze zmarłym również mają znaczenie. Badacze spostrzegli, że strata osoby, z którą żyliśmy w trudnych relacjach, daje niestety większe szanse na rozwinięcie się żałoby powikłanej, niż jakbyśmy mieli z nią pozytywne relacje. Dzieje się tak, ponieważ po śmierci nie mamy już możliwości poprawienia relacji, co powoduje dużo poczucia żalu. Stanowi to ryzyko pogrążenia się w trudnych emocjach oraz ciągłego powracania do negatywnych myśli.
Ostatnią już, przez nas, wymienioną przyczyną żałoby powikłanej jest przekonanie, że doznawanie przyjemnych emocji nie jest lojalne wobec zmarłego. Posiadamy różne przekonania, które kształtowane są na podstawie doświadczeń, które przeżyliśmy w ciągu naszego życia. Każdy ma je inne i mogą być one mniej lub bardziej zgodne z faktami. Przekonania mogą różnie na nas wpływać – gdy są one dysfunkcyjne, tak jak wyżej przytoczone, może się okazać, że bez pomocy psychoterapeuty nie poradzimy sobie.
W badaniach wykazano, że osoby doświadczające żałoby powikłanej są bardziej narażone na uporczywe zaburzenia snu, ale również na nowotwory i choroby układu sercowo-naczyniowego. Jest tak dlatego, że wszystkie sfery ludzkiego funkcjonowania są ze sobą powiązane. Dlatego też podczas żałoby powikłanej odczuwamy poważne skutki fizjologiczne, a doświadczając żałoby niepowikłanej borykamy się z takimi problemami jak gorszy sen, słabszy apetyt czy zmęczenie.
Żałoba a depresja
Można by się zacząć zastanawiać jak depresja ma się do żałoby. Po części objawy obu pokrywają się, np. smutek, przygnębienie czy ograniczenie kontaktów z innymi. Jednak są różnice, które pozwalają odróżnić jedno od drugiego. Między innymi żałoba jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka, który pozwala przystosować się do nowej sytuacji. Dodatkowo charakteryzuje się większą zmiennością w czasie. Depresja natomiast jest zaburzeniem psychicznym, które wymaga psychoterapii albo leczenia farmakologicznego lub obu. Są przypadki, że w trakcie trwania żałoby pojawia się depresja, o której mogą świadczyć myśli samobójcze, spowolnienie, poczucie bezwartościowości, dłuższe upośledzenie codziennego funkcjonowania a także uogólnione poczucie winy. W takiej sytuacji konieczne jest skonsultowanie się ze specjalistą.
Na podstawie:
Olszewska, O. (2023). Sposób na depresję. Praktyczny poradnik. Jasna Góra: Wydawnictwo Paulinianum.
