Cielesne zaburzenie dysmorficzne (BDD), inaczej dysmorfofobia lub zaburzenie obrazu ciała, charakteryzuje się nadmiernym zaabsorbowaniem spostrzeganymi defektami wyglądu, powodując znaczny niepokój i/lub upośledzenie funkcjonowania w różnych sferach życia. Pacjenci z dysmorfofobią martwią się kształtem lub wyglądem określonej części swojego ciała – najczęściej dotyczy to piersi, narządów płciowych, włosów, nosa bądź też innego fragmentu twarzy. Osoby z tym zaburzeniem w ciągu swojego życia skupiają się średnio na 5–7 różnych częściach ciała. Ten stan wiąże się zazwyczaj ze znacznym zaburzeniem funkcjonowania i często towarzyszą mu inne zaburzenia, w tym depresja, używanie substancji psychoaktywnych i niestety samobójstwa. Dostępne dane wskazują, że około 80% osób z dysmorfofobią doświadcza myśli samobójczych w ciągu życia, a 24% – 28% podjęło próby samobójcze. Badania dotyczące występowania tego zaburzenia u Pacjentów psychiatrycznych pokazują, że jest ono powszechne, bo zmaga się z nim około 12% z nich. Natomiast u osób nieleczących się psychiatrycznie odsetek ten wynosi 2%. Częstotliwość występowania dysmorfofobii jest jednak trudna do oszacowania, biorąc pod uwagę stopień w jakim ludzie wstydzą się lub ukrywają swoje objawy.
Przyczyny
Niewiele wiadomo na temat przyczyn dysmorfofobii. Podobnie jak w przypadku wielu zaburzeń psychicznych wskazuje się na podatność genetyczną, związaną z tym strukturę i funkcjonowanie mózgu czy cechy osobowości, a także uwarunkowania środowiskowe. Badania pokazały, że istnieje powiązanie dysmorfofobii z doświadczeniem dokuczania i znęcania się, oraz zastraszania z powodu wyglądu w okresie dojrzewania. Również czynniki kulturowe, odnoszące się przede wszystkim do znaczenia piękna w życiu człowieka, mają znaczenie w powstawaniu tego zaburzenia. W tym przypadku atrakcyjność fizyczna stanowi najwyższą wartość, a deficyty są potwierdzeniem bezwartościowości. Postrzeganie piękna jest płynne, dlatego też warto wspomnieć o znaczeniu mediów społecznościowych w jego kreowaniu. Częste korzystanie z portali, ale także filtrów i programów do edycji zdjęć, może prowadzić do uwewnętrznienia ideału szczupłej sylwetki, znacznego niepokoju związanego z własnym wyglądem, a nawet uzależnienia.
Objawy
Najbardziej popularnymi objawami dysmorfofobii są:
- pochłonięcie przez jeden lub więcej z wyobrażonych defektów lub wad wyglądu zewnętrznego, których inni nie dostrzegają lub uważają za błahe,
- w pewnym okresie przebiegu zaburzenia występują powtarzane zachowania (np. sprawdzanie wyglądu w lustrze, nadmierne czesanie włosów, skubanie skóry, szukanie zapewnień dotyczących wyglądu zewnętrznego) lub czynności umysłowe (porównywanie swojego wyglądu ze szczegółami wyglądu innych osób), będące odzwierciedleniem obaw o wygląd zewnętrzny,
- opisane pochłonięcie wyglądem zewnętrznym powoduje znaczące cierpienie lub utrudnione funkcjonowanie w sferze społecznej, zawodowej i innych ważnych obszarach.
Nie są to oczywiście wszystkie objawy, dlatego diagnozę warto zostawić specjaliście!
Leczenie farmakologiczne i psychoterapeutyczne
Leczeniem z wyboru dysmorfofobii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i podawanie inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), jednak wiedza ta oparta jest na podstawie nielicznych badań. W chwili obecnej nie wiadomo, czy leki czy terapia poznawczo-behawioralna są bardziej skuteczne w leczeniu tego zaburzenia, ponieważ w żadnym badaniu nie porównywano tych metod bezpośrednio. Niemniej jednak terapia poznawczo-behawioralna i inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny są najlepiej przebadanymi metodami terapeutycznymi.
Polecamy przeczytanie całości artykułu, ponieważ opisane są w nim dokładniej przyczyny, skuteczność leczenia oraz sposoby wykorzystania terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu tego zaburzenia.
Na podstawie:
S. Gołąb, Z. Siedlecka, Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu dysmorfofobii, Edukacja Humanistyczna, Nr 1 (48), 2023, 8-22.
