Na początku lat sześćdziesiątych XX w. Aaron Beck opracował metodę psychoterapii, która z założenia miała być krótkoterminowa, ustrukturyzowana, zorientowana na teraźniejszość, nastawiona na rozwiązywanie bieżących problemów oraz zmianę nieadekwatnego lub nieprzydatnego sposobu myślenia. Metoda dedykowana była osobom chorującym na depresję, jednak zarówno Beck jak i inni badacze z powodzeniem zaadaptowali tę metodę do różnych Pacjentów z rozmaitymi problemami i zaburzeniami.
Opracowując swoją metodę psychoterapii, Beck czerpał z wielu różnych źródeł, między innymi z dzieł pierwszych filozofów, takich jak Epiktet, oraz teoretyków, takich jak Karen Horney, Alfred Adler, George Kelly, Albert Ellis, Albert Bandura. Prace Becka były z kolei rozwijane przez współczesnych badaczy.
Istnieje wiele form terapii poznawczo-behawioralnej, które mają wspólne cechy z metodą opracowaną przez Becka, ale pod pewnymi względami różnią się. Należą do nich między innymi: terapia racjonalno-emotywna, dialektyczna terapia behawioralna, terapia akceptacji i zaangażowania, terapia ekspozycyjna, terapia oparta na przetwarzaniu poznawczym. Ogólnie jednak te różne formy terapii odwołują się do wspólnych założeń teoretycznych, zgodnie z którymi objawy psychopatologiczne lub szerzej – dysfunkcjonalne zachowania i emocje osoby – można wyjaśnić na podstawie teorii uczenia się i uwzględnienia mediacyjnej roli procesów poznawczych. Wspólne rozumienie celu terapii dotyczy skutecznej poprawy jakości życia Pacjenta. Cel ten osiąga się z wykorzystaniem mechanizmów wynikających z założeń teoretycznych – poprzez MODYFIKACJĘ ZACHOWAŃ I SPOSOBU MYŚLENIA.
W zakresie zdrowia psychicznego najbardziej znane zalecenia opracowuje Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (NICE) w Wielkiej Brytanii lub Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA). Instytucje te rekomendują stosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu m.in.:
- zaburzeń afektywnych (epizody depresyjne, zaburzenie afektywne-dwubiegunowe)
- zaburzeń lękowych (zaburzenie paniczne, zaburzenie lęku uogólnionego, społeczne zaburzenie lękowe, zespół stresu pourazowego)
- zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
- zaburzeń odżywiania się (jadłowstęt psychiczny, żarłoczność psychiczna)
- schizofrenii
- uzależnień
Terapia poznawczo-behawioralna została zaadaptowana na potrzeby różnych Pacjentów, również dzieci i młodzieży. Jest stosowana w formie indywidualnej, grupowej, również w pomocy rodzinom i parom.
Źródła:
- Popiel, A., & Pragłowska, E. (2009). Psychoterapia poznawczo-behawioralna–praktyka oparta na badaniach empirycznych. Psychiatria w praktyce klinicznej, 2(3), 146-155.
- Beck, J. S., Beck, A. T., Cierpisz, M., & Andruszko, R. (2012). Terapia poznawczo-behawioralna: podstawy i zagadnienia szczegółowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Popiel, A., & Habrat-Pragłowska, E. (2023). Psychoterapia poznawczo-behawioralna: teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
